Funkenfeuer – pożegnanie zimy - Język Niemiecki Dla Każdego

Gdy karnawał dobiega końca i powoli pojawia się wiosna, w wielu regionach południowych Niemiec, Austrii, Szwajcarii i Liechtensteinu odbywa się spektakularny zwyczaj – Funkenfeuer. To wielkie ognisko, płonące w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu, ma symbolizować pożegnanie zimy i przywitanie nowego sezonu. Skąd wzięła się ta tradycja i jak obchodzi się ją dzisiaj?

Historia Funkenfeuer – pogańskie korzenie i chrześcijańska kontynuacja

Tradycja Funkenfeuer sięga czasów przedchrześcijańskich i wiąże się z dawnymi rytuałami ognia, które miały odpędzać złe duchy i przynosić pomyślność. W regionach germańskich i celtyckich ogień był ważnym elementem obrzędów związanych ze zmianami pór roku.

W średniowieczu, wraz z chrystianizacją, zwyczaj ten nie zanikł, lecz wpleciono go w kalendarz chrześcijański. Współczesne Funkenfeuer obchodzone jest w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu, nazywaną Funkensonntag (niekiedy także w sobotę przed nią). To symboliczne przejście między radosnym okresem karnawału a poważniejszym czasem postu i przygotowania do Wielkanocy.

Jak wygląda Funkenfeuer dzisiaj?

Budowa stosu i palenie „Funkenhexe”

Głównym elementem święta jest ogromny stos drewna i słomy, często ułożony w formie wieży. W jej centrum umieszcza się Funkentanne – wysoką ogołoconą z gałęzi jodłę, a na jej szczycie umieszcza się kukłę zwaną Funkenhexe, która zazwyczaj wypełniona jest fajerwerkami lub prochem, co powoduje efektowne eksplozje.

Nocą przed uroczystością strażnicy pilnują stosu, aby nie został przedwcześnie podpalony przez młodzież z sąsiednich wiosek. W przeszłości takie żarty były powszechne, jednak dziś mogą skutkować konsekwencjami prawnymi.

Po zmroku, często po oficjalnej przemowie organizatorów, stos jest podpalany na oczach mieszkańców. Gdy płomienie sięgają kukły „czarownicy” i eksploduje ona z hukiem, oznacza to szczęście na nadchodzący rok. Jeśli stos przewróci się przed eksplozją, jest to zły omen – wówczas odprawiana jest specjalna ceremonia „pogrzebu czarownicy” w kolejną niedzielę.

Palenie kukły ma symbolizować pożegnanie złych duchów zimy i zapewnienie dobrych plonów na wiosnę. W niektórych regionach uważa się, że jeśli kukła spali się szybko, nadchodzący rok będzie pomyślny.

W 2019 roku w Lustenau (Vorarlberg) pobito rekord świata, budując stos o wysokości 60,64 metra, który został wpisany do Księgi Rekordów Guinnessa.

Lokalne różnice

Tradycja Funkenfeuer różni się w zależności od regionu:

– Vorarlberg (Austria) – obchody są wyjątkowo huczne, a tradycja została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
– Szwajcaria i Liechtenstein – niektóre miejscowości organizują konkursy na największy i najpiękniejszy stos.
– Bawaria i Badenia-Wirtembergia (Niemcy) – wydarzenie często wiąże się z biesiadą przy grzanym winie i kiełbaskach.

Zabawy i zwyczaje towarzyszące

Oprócz samego ogniska, Funkenfeuer to okazja do spotkań towarzyskich. Często organizowane są festyny, na których serwuje się lokalne specjały, a dzieci dostają tradycyjne wypieki, np. Funkaküachle – smażone pączki charakterystyczne dla południowych Niemiec i Austrii. W Górnej Szwabii i Allgäu odbywają się gry w kości o „Funkenringe” – drożdżowe precle w kształcie okręgu.

Funkenfeuer a Fastnachtsfeuer – podobieństwa i różnice

Fastnachtsfeuer to inna tradycja ogniskowa, związana jednak bardziej z karnawałem niż z nadejściem wiosny.

Funkenfeuer:

Kiedy: Pierwsza niedziela Wielkiego Postu (Funkensonntag)
Symbol: Pożegnanie zimy, początek wiosny
Kukła: Funkenhexe (czarownica)
Gdzie: Vorarlberg, Bawaria, Szwajcaria, Liechtenstein
Znaczenie: Zwyczaj agrarny, odpędzanie złych duchów zimy

Fastnachtsfeuer:

Kiedy: Ostatnie dni karnawału (Fastnacht)
Symbol: Koniec zabawy karnawałowej
Kukła: Różne postacie karnawałowe (np. Böögg, Fastnachtshexe)
Gdzie: Niemcy, Szwajcaria, Austria
Znaczenie: Pożegnanie karnawału i przygotowanie do Wielkiego Postu

Mimo że oba święta mają podobną formę (wielkie ognisko, palenie kukły), ich znaczenie jest inne. Funkenfeuer koncentruje się na cyklach natury i pożegnaniu zimy, natomiast Fastnachtsfeuer jest związane z zakończeniem karnawału i przejściem do postu.